Ogólne

Dieta ketogeniczna – kiedy warto ją stosować?

Jedną z diet, która cieszy się w ostatnich latach ogromną popularnością, jest dieta ketogeniczna. Czym się ona charakteryzuje? Kto i kiedy powinien ją zastosować? Warto wiedzieć, że ma ona skutki uboczne, które mogą być przeciwwskazaniem do stosowania się do jej zasad.

Tradycyjna dieta

Obecnie sposób żywienia przeciętnego człowieka daleki jest od tego, który wynika ze środowiska naturalnego. Dawniej ludzie nie mieli tak łatwego dostępu do węglowodanów, owoców było mniej, w sprzedaży były głównie te, które rosną w naszej szerokości geograficznej. Obecnie wysoko rozwinięty handel międzynarodowy pozwala z łatwością sięgać po owoce tropikalne. Zwiększyła się także znacznie ilość przetworzonej żywności w sklepach, ta zaś coraz częściej zawiera cukier. Z danych GUS wynika, że spożycie tego produktu rośnie w zastraszającym tempie – w 2005 roku na jednego mieszkańca Polski przypadało 40 kg cukru rocznie, dziś jest to już ponad 50 kg. W związku z tym zjawiskiem wprowadzono podatek cukrowy (przepisy wejdą w życie w styczniu 2021 roku), który ma pomóc w walce z nadmiernym spożyciem węglowodanów. Wciąż jednak aż 50% diety przeciętnego człowieka to węglowodany – a jest to tylko średnia. Oznacza to, że są przypadki. w których jest to znacznie więcej. Pozostałe składniki diety to tłuszcze, stanowiące 35% oraz białka – 15%.

Historia diety ketogenicznej

Już w starożytności zauważono, że panaceum na niektóre choroby może być głodówka. Zaprzestanie podawania pokarmów stosował już Hipokrates w V w p.n.e. W III w naszej ery lekarz Erasistrotos z Kreos odkrył wpływ głodówki na działanie układu nerwowego. Na początku XX wieku zintensyfikowano badania dotyczące wpływu tej drastycznej zmiany diety na zdrowie i szybko zauważono, że jest to bardzo skuteczne rozwiązanie w leczeniu padaczki. Najlepsze efekty obserwowano u dzieci. Choć mechanizm działania takiego rozwiązania długo jeszcze nie został poznany, stosowano je z dużą skutecznością. Problemem było jednak to, że nie jest możliwe przewlekłe głodzenie pacjenta – dlatego ta metoda walki z chorobą odnosiła tylko cykliczne efekty, później napady padaczki wracały. Jednak zaobserwowano, że podobne działanie ma dieta ketogenna. Zbawienny wpływ zaleceń tej diety opisano już w latach dwudziestych dwudziestego wieku.  Wynalezienie fenytoiny, skutecznego leku na padaczkę, spowodowało jednak spadek zainteresowania dietą. Farmakologia okazała się łatwiejsza niż trudne i długotrwałe stosowanie wytycznych dietetycznych. Dodatkowym powodem tego stanu rzeczy były skutki uboczne źle stosowanej diety ketogenicznej – brak doświadczonych dietetyków powodował, że oprócz pozytywnych skutków leczenia stosowanie tej metody wiązało się z ciągłymi problemami gastrycznymi. Dopiero pod koniec XX wieku przywrócono tę dietę do łask – wzrosła także wiedza z zakresu dietetyki i wiele skutków ubocznych udało się wyeliminować.

Co to jest dieta ketogeniczna? Najważniejsze założenia

Dieta ketogeniczna polega na zwiększeniu ilości spożywanych tłuszczy oraz jednoczesnym znacznym ograniczeniu węglowodanów w diecie. W codziennym jadłospisie przynajmniej 80% powinny stanowić tłuszcze, 2 – 4% białko, resztę zaś węglowodany. Tych zasad trzeba trzymać się bardzo ściśle, inaczej dieta nie zadziała. Na czym polega jej mechanizm? W standardowej diecie organizm czerpie energię głownie z węglowodanów. W sytuacji, gdy dostarczamy więcej energii, niż zużywamy, zostaje ona magazynowana w postaci tkanki tłuszczowej. Jest to naturalny proces, wykształcony w drodze ewolucji, umożliwiający przygotowanie organizmu na czas niedostatków w żywieniu. Dawniej było to bardzo pożądane zjawisko i pozwalało uchronić się przed śmiercią głodową – dziś niestety jest zmorą osób walczących z nadwagą, która jest zaliczana do chorób XXI wieku. Sprzyja jej siedzący tryb życia, który często ma związek z wykonywaną pracą. Dieta ketogeniczna początkowo miała służyć walce z chorobami układu nerwowego, ale szybko odkryto także inne jej właściwości. 

Przeczytaj także: Choroby cywilizacyjne – co to takiego? Jak się przed nimi chronić?

Czym jest ketoza?

Dieta ketogeniczna zakłada wprowadzenie organizmu w stan ketozy, a więc zmianę źródła energii z węglowodanów na tłuszcze. Paradoksem jest to, że to właśnie cukier powoduje odkładanie się tkanki tłuszczowej, same tłuszcze nie są zaś zbyt dobrym dla organizmu źródłem energii. Jeśli więc nie dostaje on węglowodanów – zaczyna spalać własną tkankę tłuszczową. Dzięki temu osoby szukające sposobu na pozbycie się zbędnych kilogramów mogą osiągnąć swój cel. Ale nie odchudzanie jest największą zaletą stosowania tej diety. Jest ona bowiem wspaniałym sposobem na wyeliminowanie niektórych chorób.

Dieta ketonowa – lecznicze właściwości

Choć pierwszym leczniczym zastosowaniem diety ketogennej była walka z padaczką, także w czasach gdy pojawiły się już środki farmakologiczne do walki z napadami, gdyż część pacjentów okazała się lekooporna i stosowanie ich nie przynosiło pożądanego skutku – dieta ta ma znacznie więcej zdrowotnych właściwości. 

  • Regeneracja mózgu

Wraz z pojawieniem się w organizmie ciał ketonowych zwiększa się ilość melatoniny, co korzystnie wpływa na regenerację tego narządu.

  • Poziom cholesterolu

Dieta ketogeniczna poprawia stosunek cholesterolu LDL do HDL w organizmie. To nie wysokość wyniku badań świadczy bowiem o zdrowiu, ale dobra zależność między nimi. Nawet jeśli na diecie wysokotłuszczowej zwiększy się ilość LDL – nie należy interpretować tego faktu jako jej negatywny wpływ na zdrowie – należy bowiem zwrócić uwagę na jego stosunek do HDL. Dopiero wówczas można wyciągać prawidłowe wnioski.

  • Funkcje psychiczne

Wraz ze wzrostem dobrych tłuszczów, a więc przede wszystkim Omega-3, znacznie poprawia pamięć oraz zwiększa możliwość koncentracji. Ich obecność w organizmie poprawia także nastrój.

  • Ciśnienie

Z badań osób pozostających na diecie ketogenicznej wynika, że znacznie poprawia się także ciśnienie krwi. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko pojawienia chorób układu krwionośnego, których ilość w ostatnich latach wzrasta.

  • Działanie przeciwzapalne

Podczas badań wykazano także, że dieta ketogeniczna ma właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne – może się więc okazać zbawienna przy występowaniu wielu chorób przewlekłych i autoimmunologicznych.

Jakie są wskazania do przeprowadzenia diety ketogenicznej?

Choć dieta ketogeniczna bardzo popularna jest wśród osób starających się uzyskać szczupłą sylwetkę, stosowana jest bardzo często w walce z chorobami. Za jej pomocą można przede wszystkim skutecznie leczyć lekooporną padaczkę, ale nie tylko. Jest także metodą na leczenie pacjentów cierpiących na:

  • cukrzycę, 
  • chorobę Alzheimera,
  • chorobę Parkinsona,
  • stwardnienie zanikowe boczne,
  • autyzm,
  • nowotwory mózgu.

Wykazuje także pozytywne działanie u osób zmagających się z bólami głowy czy zaburzeniami snu.

Przeczytaj także: Cukrzyca typu I i II – czym się różnią?

Przeciwwskazania do przeprowadzenia diety

Ze względu na restrykcyjne zalecenia, osoby chcące przejść na taką dietę muszą być dobrej kondycji zdrowotnej. Istnieją także przeciwwskazania do jej stosowania, do których zaliczyć można problemy z wątrobą, trzustką czy nerkami. Osoby, u których te narządy nie funkcjonują właściwie, nie powinny decydować się na dietę ketogeniczną, ze względu na dużą ilość tłuszczy, z którymi musi poradzić sobie organizm.

Często popełniane błędy

Niestety wzrost popularności diety wśród osób z nadwagą szukających szybkiej i skutecznej metody na pozbycie się zbędnych kilogramów spowodowało, że zdobyte przez naukę informacje zostały mocno okrojone. Zachwalana możliwość osiągnięcia efektów kusi wiele osób, także niecierpliwych, które nie analizują wszystkich dostępnych informacji. Tymczasem dieta ketogenna jest obciążająca da organizmu i należy bardzo ostrożnie ją stosować, inaczej skutki uboczne i negatywne działanie przewyższy jej dobroczynne działanie. 

  • Niedobór błonnika

Przede wszystkim osoby, które bardzo lubią mięsne i tłuste potrawy – często z entuzjazmem przechodzą na taką dietę i zapominają zupełnie, że dobrze skomponowany jadłospis zawiera także odpowiednią ilość błonnika pokarmowego, którego brakuje w najczęściej występujących produktach tej diety. Osoby decydujące się na nią na własną rękę często ograniczają jego ilość do nawet 6g dziennie, gdy tymczasem 20-30g to absolutne minimum.

  • Niedobór witamin

Niepoprawne rozumienie zasad diety może także prowadzić do znacznego ograniczenia w diecie warzyw i owoców, a także kasz. Zawierają one jednak ogromną ilość witamin, często niedostępnych w innych produktach. Trzeba zatem pamiętać, że także dieta ketogeniczna powinna być bogata w tego typu produkty – ograniczenie węglowodanów do 50 czy nawet 30g dziennie pozwala na spożywania wystarczającej ilości niskowęglowodanowych warzyw, takich jak szpinak czy sałata, a nawet umożliwia sięgnięcie po produkty skrobiowe.

Trudny początek diety

Zaleca się, aby dietę rozpocząć dwudniowym postem wodnym, co już może być problemem dla wielu osób. Później wcale nie jest łatwiej – przez pierwszych kilka dni zwykle obserwowane jest rozdrażnienie, ból głowy, zaparcia. W niektórych przypadkach te objawy mogą trwać nawet kilka tygodni. Zdarza się także, że nie ustępują samoistnie i kontynuowanie diety nie jest możliwe. Najlepiej wówczas skontaktować się z lekarzem i wykonać potrzebne badania.

Przeczytaj także: Tanie ubezpieczenie zdrowotne – ile tak naprawdę kosztuje opieka?

 Diea ketogeniczna - kiedy warto ją stosować?

Dieta ketonowa – długie stosowanie

Jeśli dieta ketonowa jest dobrze tolerowana przez organizm, a jadłospis dobrze ułożony – można z powodzeniem pozostawać na niej bardzo długo. Należy jednak pamiętać o tym, aby wciąż monitorować stan zdrowia i kondycję poszczególnych narządów. Najtrudniejszy jest początkowy etap i wprowadzenie organizmy w stan ketozy – później jest znacznie łatwiej. Taka dieta pozwala z większą łatwością kontrolować także apetyt, co ułatwia trzymanie się zasad dietetycznych. Najważniejsza jednak informacja jest taka, że stosowanie diety i zwiększenie przy tym aktywności fizycznej pozwala na zwiększanie ilości spożywanych węglowodanów bez zagrożenia wyjścia z ketozy.

Wady i skutki uboczne diety ketogenicznej

Dieta ketogeniczna, choć jest bardzo skuteczna w walce z nadwagą, ma także skutki uboczne. Przez pierwsze dwa miesiące jej stosowania obserwuje się znaczny przypływ energii i poprawę samopoczucia, ale po tym czasie mogą pojawić się problemy z trawieniem, spadek koncentracji, rozdrażnienie, apatia oraz ciągła potrzeba zjedzenia czegoś słodkiego. Osoby długo stosujące dietę ketogeniczną często skarżą się także na częstomocz, może się także rozwinąć kamica moczanowa. Czy zatem warto stosować zalecenia diety ketogenicznej? W wielu przypadkach tak, ale decyzję najlepiej skonsultować z lekarzem.

Przeczytaj także: Dieta Ewy Dąbrowskiej – dlaczego zyskuje tak wielką popularność?

Dieta ketogeniczna – co jeść?

Najlepszym i najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest zawsze wizyta u dietetyka, który rozpisze jadłospis – wówczas jego całość będzie odpowiednio zbilansowana. Ale można też podjąć się takiego zadania samodzielnie – pod warunkiem jednak, że zdrowie na to pozwala. Aby przejść na dietę ketogeniczną należy pamiętać, aby na talerzy często gościły:

  • Tłuszcze

Różnego rodzaju tłuszcze najlepiej jest pozyskiwać z naturalnych źródeł, a więc sięgać po orzechy, mięso, oleje – wskazany jest kokosowy czy oliwa z oliwek.

  • Białko

Należy uważać, aby nie było go za dużo – dieta ketogeniczna wymaga stałe kontrolowanie ilości protein. Ale nie może ich także brakować w diecie, dlatego polecane jest sięganie po mięso. Należy jednak zwracać uwagę na jego pochodzenie – produkty dostępne w sklepach często wzbogacone są o cukier, a tego należy bezwzględnie unikać.

  • Warzywa

Choć trzeba uważać na zawarte w nich węglowodany, nie można pomijać warzyw w diecie. Zawierają one błonnik i potrzebne witaminy. Najlepszym wyjściem na diecie ketogenicznej jest sięganie po zielone warzywa liściaste – takie jak sałata czy szpinak.

  • Napoje

Bardzo ważne jest nawadnianie organizmu, a dieta wymaga przestrzegania wielu zasad – dlatego bezwzględnie należy zrezygnować ze wszelkich napojów i soków – nawet jeśli nie są słodzone – niepotrzebnie podnoszą poziom węglowodanów. Najlepiej jest zatem sięgać po czystą wodę, a jej smak poprawiać dodawaniem do niej cytryny czy mięty.

Przykładowy jadłospis na diecie ketogenicznej

Najlepszy jadłospis ułoży co prawda doświadczony dietetyk, ale można także sięgnąć po książki i dostępne w sieci gotowe propozycje. Najlepiej jest stworzyć plan przynajmniej na kilka dni do przodu, aby proporcje w skali dnia się zgadzały. 

  • Śniadanie

Na śniadanie warto zjeść coś, co dostarczy energii na długo, ale nie będzie zbyt mocno obciążało żołądka po nocy. Nasza propozycja to zatem jajecznica z 3 jajek, awokado i bułeczka ketogeniczna.

Diea ketogeniczna - kiedy warto ją stosować?

  • Przekąska

Kiedy przed obiadem przychodzi ochota, aby po coś sięgnąć – niech to będą orzechy lub np. pestki dyni.

  • Obiad

To zwykle największy posiłek w ciągu dnia i wiele osób woli, gdy jest on ciepły. Dlatego naszą propozycją jest łosoś na parze w ziołach i czosnku, sałata z oliwą z oliwek, kilka pomidorków koktajlowych.

  • Deser

Jogurt z owocami o niskiej zawartości węglowodanów – np. truskawek.

  • Kolacja

Kolacja jest ostatnim posiłkiem, dlatego nie powinna być zbyt ciężka. Proponujemy zatem  hummus z warzywami – mogą to być marchewki, brokuł czy papryka.

Przeczytaj także: Co daje picie wody z cytryną?

Ubezpieczenie na życie 

The following two tabs change content below.

Karolina Burzyńska

Od 2017 roku redaktor Przewodnika Ubezpieczeniowego. Związana z branżą ubezpieczeniową od kilku lat. Dzięki zamiłowaniu do dziennikarstwa internetowego Poradnik tworzony przez specjalistów nabiera kształtu przyjaznego odbiorcom.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się na nasz newsletter!

Zawarte są w nim informacje odnośnie proponowanych polis, które obecnie są najbardziej aktualnymi newsami na polskim rynku ubezpieczeniowym.

Nie znalazłeś dla siebie odpowiedniego ubezpieczenia?

Pozwól nam na indywidualny dobór polisy do Twoich potrzeb. Pomogą Ci nasi eksperci!

ubezpieczenie OC